İlk olarak Beslenme Biyokimya Uzmanı Dr. T. Colin Campbell tarafından 1980’li yıllarda tanıtılmış olan bitki bazlı beslenme son birkaç yılda popülerliğini arttırmış durumdadır. The Good Institute tarafından yapılan araştırma verilerine göre, bitki bazlı gıda ürünlerinin satışları 2020’den bu yana %27 artmış, 7 milyar dolarlık rekor seviyeye ulaşmıştır. Ancak bitki bazlı beslenme, vejetaryen ve vegan beslenme ile karıştırılmaktadır.
Peki nedir bu beslenme biçimleri?
Vejetaryen beslenme – vegan beslenme ve bitki bazlı beslenme arasındaki temel farka bakacak olursak; beslenme ve aynı zamanda yaşam biçiminin altında yatan etik sebepler ve motivasyon ve dinsel değerler önemlidir.
Vejetaryen beslenme, genellikle et ürünleri içermemektedir. Çünkü vejetaryenliğin arkasındaki temel motivasyon “canlı bir hayvanın besin olarak sunulmak üzere öldürülmesi” fikrine karşı çıkmaktadır. Yumurta, süt ve süt ürünleri tüketiminde herhangi bir hayvana zarar verilmediği için tüketilmesinde bir sakınca yoktur.
Vegan beslenmenin altında yatan temel motivasyon “hayvanlara zarar verilmesi ve sömürülmesi” fikrine karşı çıkmaktır. Fakat vegan bireyler, sağlık sebepleri nedeniyle işlem görmemiş gıdaları ve yağ alımını kısıtlayarak beslenirlerse aynı zamanda bitkisel beslenmeye yönelmiş olurlar.
Bitkisel beslenme ise; “sağlıklı yaşam amacı” taşımaktadır. Dünyaca ünlü kardiyologlara göre bitkisel bazlı beslenme ayrıca kalp hastalıklarının tedavisinde de etkili olabilmektedir. Bitkisel beslenme biçiminde, bitkisel besinler ağırlıklı olarak tüketilmektedir. Hayvansal ve yağ bazlı gıdalar ( yumurta ve süt dahil) tüketilmemekte ya da tüketimi minimum düzeye indirilmektedir. Ancak az miktarda da olsa hayvansal gıda içerebileceği için bitkisel beslenme katı bir diyet değildir. Ayrıca bitki bazlı beslenme, minimum düzeyde işlenmiş gıda içermektedir. Vitamin, mineraller, lifler açısından zengindir. Bunların dışında doymuş yağ oranı düşük, antioksidan oranı yüksektir. Bu açıdan bakıldığında bitkisel beslenme oldukça sağlıklıdır.
Bitki bazlı gıdalar, yapıları bakımından hayvansal kaynaklı gıdalara oranla daha düşük kalorili ve lif bakımından daha zengindir. Ek olarak aşırı besin tüketimini azaltmaya yardımcı olabildiği için sürdürülebilir bir beslenme ve kilo verme yöntemidir denilebilir.
Bunların dışında hayvancılığın ve hayvansal gıda odaklı beslenme biçimi, sera gazı emisyonlarının artmasına, orman tahribatına ve su kirliliğine sebep olan en büyük etkenlerden birisidir. Tarım ürünleri, hayvansal kaynaklı gıdalardan daha fazla su tasarrufu sağlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında bitkisel bazlı beslenme ile çevreye verilen tahribat azaltılabilir.
Bitkisel beslenmede tüketilebilecek ve tüketilemeyecek gıdalar nelerdir?
Yenilebilir
- Sebzeler (Lahana, ıspanak, pazı, yeşil lahana, tatlı patates, biber, brokoli, pazı gibi)
- Meyveler (Avokado, çilek, yaban mersini, karpuz, elma, üzüm, muz, greyfurt, portakal gibi)
- Tahıllar (Kinoa, kepekli gıdalar, kahverengi pirinç, tam buğday unuyla yapılan gıdalar gibi)
- Kuruyemişler (Ceviz, badem, kaju, fındık gibi)
- Tohumlar (Keten tohumu, kenevir tohumu, chia tohumu, kinoa gibi)
- Kurubaklagiller (Fasulye, mercimek, nohut gibi)
- Kahve çeşitleri
- Çay (Yeşil çay, lavanta çayı, papatya çayı, zencefil çayı gibi)
Yenilemez
- Süt ve süt ürünleri
- Et ve kümes hayvanları (tavuk, sığır ve domuz eti)
- Sosis, salam gibi işlenmiş hayvan etleri
- Tüm hayvansal gıdalar (Birey vegansal et, süt, yumurta dahildir.)
- Rafine gıdalar (makarna, pirinç, ekmek gibi)
- Tatlı – şekerli ürünler (Kurabiye, kek, soda, meyve suyu gibi gazlı içecekler dahil)
- Patates kızartması gibi yağlı besinler.
- Birey vegan ise bal da tüketilemez.
Ayrıca;
- Humus,
- Fıstık ezmesi,
- Badem ezmesi,
- Soya peyniri,
Tahin, gibi besinler de tüketilebilmektedir.
Bitkisel bazlı beslenmenin avantajları nelerdir?
- Kalp sağlığı- kalp rahatsızlıklarına iyi gelmektedir.
- Yüksek tansiyona iyi gelmektedir.
- Tip 2 Diyabete iyi gelmektedir.
- Kronik rahatsızlıkların riskini azaltmaktadır.
- Kilo yönetimi için etkili bir beslenme biçimdir.
- Kolon, meme ve prostat gibi kanser türlerine iyi gelmekte, kanser riskini azaltmaktadır.
- Daha iyi – güçlü zihinsel aktivite sağlar.
Bitkisel bazlı beslenmenin dezavantajları nelerdir?
- Bitki bazlı kızartma da olsa sebze kızartmaları ve sebze cipsleri sağlıklı kabul edilmemektedir.
- Kızartma ve cips gibi biçimlerdeki tüketimler kilo almaya ve kalp sağlığını olumsuz etkilemeye neden olmaktadır.
- Bitki bazlı beslenmeye ilk geçildiğinde kabızlık veya ishal gibi sindirim sistemi sorunları yaşanabilmektedir.
- Besin kaynaklı sıvı alımı azaldığından sıvı alımına dikkat edilmelidir.
Vejetaryen beslenme ya da bitki bazlı beslenme ile ilgileniyorsanız sizin için özenle hazırlanmış Vejetaryen Beslenme paketimizi ve daha fazlasını görmek için web sitemizi ziyaret etmeyi unutmayın
